Η "ΤΡΙΤΗ" ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΤΑΞΗ

Χαϊκού

Το χαϊκου είναι ένα σύντομο ποίημα 3 στίχων: o πρώτος στίχος έχει 5 συλλαβές, ο δεύτερος 7 και ο τρίτος 5. Ολόκληρο δηλαδή το χαϊκου αποτελείται από 17 συλλαβές. 

Το χαϊκού προήλθε από ένα λίγο μεγαλύτερο ποίημα, την τάκα, 5 στίχων, 31 συλλαβών διατεταγμένων σε 2 στροφές: 5/7/5 και 7/7. Η τάκα γραφόταν από δύο συνήθως ποιητές σαν παιχνίδι: ο ένας έγραφε τις τρεις πρώτες σειρές, ο άλλος του απαντούσε με τις δύο τελευταίες. Η τρίστιχη εκκίνηση ονομαζόταν χόκου. Με τον καιρό, το χόκου αυτονομήθηκε σαν μορφή και πήρε το όνομα χαϊκού. 

Το χαϊκού πρωτοεμφανίστηκε τον 15ο κα 16ο αιώνα με τους ποιητές Μοριτάκε, Σόκαν και Τεϊτόκου, αλλά άνθισε μετά τον 17ο αιώνα (με τον Μπασό). 'Έκτοτε έγινε πολύ δημοφιλές και διαδόθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Υπάρχουν σήμερα στην Ιαπωνία δεκάδες περιοδικά που τυπώνουν εκατοντάδες χιλιάδες χαϊκού κάθε χρόνο. 

Το χαϊκου είναι πάρα πολύ μικρό ποίημα. Είναι λοιπόν φυσικό να μη δίνει παρά το περίγραμμα μιας εικόνας ή κάποιο σημαντικό της στοιχείο. Το μέγεθός του δεν επιτρέπει πολλές λεπτομέρειες. Πάντως, το καλό χαϊκού έχει σαφήνεια. Η γοητεία του προέρχεται όχι από την αοριστία αλλά από τη δύναμη και την πυκνότητα του υπαινιγμού. 

Το χαϊκού είναι ουσιαστικά κάτι παραπάνω από ένα απλό ποίημα° είναι περισσότερο μια πνευματική άσκηση. Όπως και οι άλλες γιαπωνέζικες τέχνες βασίζεται στην πρακτική το Ζεν, θρησκευτική πρακτική: ομορφιά ίσον αφαίρεση, λιτότητα, γαλήνη, περισυλλογή. Γι' αυτό κι η φόρμα το είναι τόσο κλειστή και παραδοσιακή. 

Σε κάθε σχεδόν χαϊκού υπάρχει μια λέξη ή μια έκφραση που δηλώνει την εποχή του έτους. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χαϊκού ασχολούνται αποκλειστικά με την φύση. Απλώς ο ποιητής ψάχνει κάθε φορά να εκφραστεί. Η περιγραφή της φύσης είναι ένα άλλοθι για να εικονογραφηθούν ανθρώπινα συναισθήματα. 

Μερικά μεταφρασμένα χαϊκού: 

άνοιξη:ένα                                             
βουνό χωρίς όνομα    
μες την ομίχλη. 
 
αχ. τρελακρίδα, 
πρόσεχε μη σπάσεις τις 
δροσοσταλίδες! 

τύχη ο ζητιάνος! 
γη κι ουρανός τον ντύνουν 
για καλοκαίρι. 

λίμνη - καθρέφτης° 
ξάφνου μια καταιγίδα 
την αυλακώνει. 

από το βιβλίο: '132 ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΑ ΧΑΙΚΟΥ'. 
εισαγωγη-μεταφραση: 'Ρ. Θεοφανοπούλου'. 
Εκδόσεις: 'ΠΡΟΣΠΕΡΟΣ'

" Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας και άνοιξη..." (2003). Κορεάτικη ταινία του Ki-duk Kim.

Το χαϊκού έχει γνωρίσει μεγάλη διάδοση στην Ελλάδα.Ίσως ο πιο επιφανής Έλληνας που έγραψε χαϊκού είναι ο Γιώργος Σεφέρης ("Δεκαέξι χαϊκού", Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937)) και θεωρείται ο εισηγητής των χαϊκού στην Ελλάδα είτε λόγω του κύρους του είτε λόγω του ότι θεωρείται πως ήταν πιο επιτυχής στην προσπάθειά του.

Άδειες καρέκλες

τ’ αγάλματα γύρισαν

στ’ άλλο μουσείο.

Τα δάχτυλά της

στο θαλασσί μαντήλι

κοίτα.Κοράλλια